Shopping cart

Magazines cover a wide array subjects, including but not limited to fashion, lifestyle, health, politics, business, Entertainment, sports, science,

Ombazu Corner

Orukupo rOmbazu

Email :20

Otjikando hi matu tara morukupo rOmbazu yetu kutja ru uta vi nu ru kayanda vi.

Orukupo eṱe tu yakura kutja otjiyandjewa okuza ku Ndjambi meyuru. Wina tu na omiano vyetu mbi tja “oukombe outwa nu orukupo ondjoura”. “Omurumendu auhe u ṱa ama tja ma kupu”. “Hanganda ya kupwa nyoko kai purwa omasekiro” na yarwe omengi noho. Potungi omurumendu ngu hiya kupa tji ma korisiwa kuza “nyoko naiho okuveri?” Posya tji wa kupa ku za “omukazendu novanatje okuveri?

Orukupo kOmbazu yetu.

Potungitungi orukupo rwetu ru hungirwa mapeta ozoiri zomayakero womaruwo nao,nu ru hungirirwa mondjuwo onene yOtjizeero. Ovandu tji mave hiti mondjuwo ve ripeta ,nu okuripeta okuyandja ondengero kovandu oveni wonganda mbe heri po mba ṱa.

 Orukupo ru hungirwa ovikando vivari nga ku vitatu ngunda aru hiya yandjerwa, okutarera po kutja omukazendu mamu mu vanga poo vii. Ovandu tji va zu nokuzuva omaningiriro womuatje wavo ve kondja okutjivisasana nawa tjinene mena rokutja omuatje wetu omukazona u kwatwa kuvari, komunda woihe nomunda woina, nu wina ve teza nawa kutja omuatje wao mave yandja kotjiwaṋa tjiṋe.

Ovandu tji va zuvasana kutja omuatje mave yandja korukupo ve isana ovakupe okuyekukomba. Tjii okukomba orukupo okutjita vi?.

 Ovakupe ve isanewa, ave hiti mondjuwo yOtjizeero pu ve raererwa kutja omuatje matu mu pe nu omayuva tji maye tjiti 5 ku Kambundu 2013, indjee mu yekutura kongotwe yonganda. Ovarumendu ovakupe tji mave  yekukomba orukupo, ve eterera ozoserekaze; kave ya aveerike.  Wina ve ya mongaro ombwa yondengero nu wina ve ya nozombanda ozombwa ave rihwikike pu pa yenene nozombaikiha nomakori koviuru.

Potungi omuatje omuzandu, omuramwe wonganda ongu yandja ozopereisa kovakupe. Mena rokutja omuramwe ma i kwarwe otje kara nokaheho tji ma yandja omambo kovakupe nu mondengero, nu utja, “Etereree oviyandjewa imbi :

“Ongombe onduwombe osazu “Kamanguere” nozondema mbari, wina ozondema tji ze heripo ozonḓu ze kupa uriri noho.”

Nai, mouye wakandino ovandu ve kupa notjimariva kaaṋi.

Omayuva womukandi tji ya susupara omurumendu wonganda u haama pezuko raihe (Okuruuo) okutjivisa koveni wonganda kutja “monganda mamu kara omukandi ,onganda mai kupisa omuatje wandje poo omusya wandje womuṱena kwandje, okutja onganda tji mai ura ovandu pekepeke amu himwa”.

Orukupo tji rwe ya pokuuta ru uta noutjina mbu kara momuvanda komaoko omamuho,nu outjina mbwi u utwa i hongaze yonganda ama imbura kutja “Kamanguere ya rara nomukova”.

Hapo Kamanguere otjikwaye? . Kamanguere ongombe onduwombe ndji za komukupe, ndji ṱira momuvanda meṋe yotjunda komaoko omanene. Okaṋa kemwe okanahepero ku tu sokutjiwa okonga kokutja, outjina kau utu ngunda omukupwa e hiya hita mondjuwo movikatine kaparukaze uriri.

 Omukupwa tje ri umwe uriri outjina kamaau utu nu tji ve ri vevari poo vetatu, imba mbe ya mave hiti mondjuwo uriri outjina au utu. Imbo pe heya kutja omukupwa poo ovakupwa ve ri mondjuwo, omukandi ngau ute. Omukupwa tje heri po mapehee kutja orukupo karuna omundu ku maru kaendera.

Eyuva rorukupo tji re ya ovakazendu monganda ve enda kotjunda tjozongombe mapeta, komamuho wotjunda, opu ve undjira ovakwao okuza kongotwe yonganda tji mave eta ozongombe zawo, osazu pu nozondema . Ozongombe tji mazehiti motjunda pe kara omuano omuwa tjinene wokupurasana ku za zu nu aze hiti.

Ovakazendu mba zu kongotwe yonganda ve yana ozongombe zawo ku za zu, ouyenda auhe nga tji za vaza motjirongo mu ve yekukupa. Ozoserekaze ozeni zonganda ze yarura omambo kovakwao kutja “ozongombe aze hiti moyetu moya Hiakomure onyota tjikomborora mbu ri ombanda yaKajona Ngumbi yaHauanga otjiyaro”. Imba ovakupe ve kotoka nomambo wao omawa noho tjaa ovandu ave tetuka ave riri tjandje mave zemburuka ouzapamwe wao oukuru tjaa ozongombe azehiti.

Ovakupe ve yaruka kongotwe yonganda ketemba rao ku va zu, nu tjimanga pe kotoka ovarumendu novakazendu mbe ya kondjuwo indji onene yOtjizeero okuyekukorisasana . Omakorisasaneno omuano womahakaeneno wovakupe novakupise, okumunasana nokupasana omazeva omaṱiṱi uriri ku maku kaondjera orukupo.

 Ongurova tji ye ya ovakupe ve ya komurungu wonganda ave yekupunda outjina nomuhiva nawa nganda ape tji. Imba pe pundwa ozongombe koṋa ku za zu.

Eyuva ependukirwa okuruwo tji kwa zu nokuyaka,omurumendu omukupe u ṱikwa I yomakura we yevari uriri nu mbe rihwikike nawa tjinene okuyekutona okati kongombendji “Kamanguere” i ṱe. Moruveze orukuru omukupe eeku pika ongombe onduwombe ndji okuyarisa kutja u nomasa ,posya mouye wandino u ya uriri ee ku tona okati motjikengerera, motjunda a yaruka kongotwe yonganda. Omakura ye mu ṱika uriri ngaa pomuvero wotjunda, omukupe a hiti a katona okati motjikengerera mena rokutja ndino katuna oo“Kamanguere” rukwao.

Ongombe yovirangere ya tu momuvanda wa Tjozongoro nu mamu zu evango ndi mari i kovakupe novirangere vyarwe.

Omukupe tjazu noku yaruka kongotwe yonganda pe ṱa ongombe onḓenḓu ku ku ṱira zarwe monganda. Ongombe ndji ku zako ovirangere ovinahepero tjinene tjimuna:

  1. Ehango – ehango okanyama ku ke kondwa metumbo romamuho moukoto nu ke terekwa mezuko ake riwa iyovandu mbe huhurasana, nu ke rirwa mene yokuruwo. Tji make riwa kake munikwa i yovandu wonduko, ve isanasana movineya nu ve pora uriri nomayo nokuyerekasana momiṱuka omiwa tjinene. Tji mo tarere movineya tjiri pe kara okanyando okawa ovandu okuyerekasana ovipara,omauru, nouṋa pekepeke ave yorasana, ave ri, ave mana, ave haṋika.
  2. Orusepa – Orusepa ru kondwa metambo rongombe indji ndja ṱu nu ru perwa nawa aru kahisiwa nawa. Kombunda oro ru kutwa kotjikaiva tjomukazendu omuni wonganda, nu ru heya okupamisa ovakupasane nawa . Ozombura ozonguru orusepa ndwi ovandu vetu o ndwaave yatata na ro ozongaku poo ovinguma, mena rokutja orukukutu nawa, karu poka tjimanga. Mu nao opu ve twira kotjiuru tjomukazendu wonganda, okupamisa ovakupasane nawa kutja ave haporwa iyotjiṋa kaani kumwe.
  3. Orwehe – Orwehe ru za ketangara rongombe aru tuwa kotjiuru tjomukazendu omukupwa. Orwehe ru heya kutja orukupo ru kakare novanatje, mena rokutja orukupo ndu hinovanatje karuwa. Ovanatje ombe katunga onganda nokutwara onganda komurungu ovanene tji va mana omasa.
Evango maru zu movakupise okuyenda kongotwe yonganda ku kwa tura ovakupe
  1. Evango – Evango onyama ndji wondwa kovakupe kongotwe yonganda nu ovakupe ve wonda evango noho okukuta ozonganda mbari kumwe. Mu nao opu pe nomuano wetu mbu tja “ku kwa zu evango ku yaruka evango”
  2. Orupati – orupati onyama ndji terekwa nawa tjinene, ndji kariwa I yomukupe kongotwe yonganda nu ai yekuriwa i yomukupwa. Oyo i heya kutja omautiro wozonganda mbari okuryasana ovikurya mena rokutja ozonganda nḓa kaze ryasana ovikurya ngaa ovakupasane tji va ri orupati. Nu arikaneye twaerere nawa kutja orupati karu suvirwa, ru riwa uriri. Okutwapo nawa, omukupe u karya orupati oupame uriri, a serepere omukupwa, nu omukupwa u rya a mana aruhe. Eye the hamanene u yandja kovanatje mbe hiya kupwa ave ri, ave mana otjomuano wokuvepa ouṋingandu worukupo.
Okusuvira oruramwa

Comments are closed

Related Posts

×